Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri’nin Genişletilmiş İkinci Baskısı Kamuoyunun ve Dünya Akademisinin Hizmetine Sunuldu

YTB Yayınları bünyesinde hazırlanan “Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri” adlı kitap çalışması, genişletilmiş ikinci baskısıyla kamuoyunun hizmetine sunuldu. Yüksek Mimar Mehmet Emin Yılmaz’ın 13 yıllık kişisel araştırmalarının bir ürünü olan çalışmada, Osmanlı’nın dağılmasından sonra geride bıraktığımız imparatorluk coğrafyasındaki mimarî eserler içinde kiliseye dönüştürülen yapılar konu alınıyor.

Toplam üç cilt ve 1425 sayfadan oluşan “Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri” çalışması, 19 ülkede bulunan mimarî yapıları inceliyor. İlk cildinde Arnavutluk, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Cezayir, Ermenistan, Güney Kıbrıs, Gürcistan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova ve Kuzey Makedonya’yı konu alan eser, ikinci cildinde Macaristan, Moldova, Romanya, Sırbistan, Türkiye ve Ukrayna’yı konu alıyor. Çalışmanın üçüncü cildi ise yalnızca Yunanistan’daki yapılar üzerinde yoğunlaşıyor.

İncelenen mimarî yapılar içinde hâlâ kilise olarak kullanılan eserler olduğu gibi, geçmişte kiliseye çevrilip günümüzde başka işlevlerle kullanılan eserler de yer alıyor. Kısmen veya tamamen yıkıldıktan sonra harap hâlde bırakılan, kiliseye çevrilen veya üzerine eski yapıdan tamamen bağımsız yeni bir kilise inşa edilen eserler de çalışmanın kapsamına dâhil bulunuyor.

Kitabın 2020 yılındaki birinci baskısı 334 mimarî eseri içerirken, yeni tespitlerle birlikte bu sayı ikinci ciltte 451’e çıkmış olup, çalışmada incelenen yapı türleri arasında cami, mescit, çeşme, sarnıç, tekke, türbe, saat kulesi, minare, kule, kale, medrese, mektep, namazgâh, imaret, hamam ve kervansaraylar yer alıyor.

Türkçe ve İngilizce dillerinde yayınlanan çalışmanın takdim yazılarından biri, ünlü sanat tarihçisi Prof. Dr. Sayın Semavi Eyice tarafından kaleme alınıyor. Eyice, “Bu çalışma, elden çıkmış olan bu eski topraklardaki mimarî mirasın eksiksiz bir listesi ve tamam bir târifi sayılamaz ancak kiliseye dönüştürülen Türk yapılarını tetkik eden bir kaynak eser olarak faydalı olduğu da inkâr edilemez.” derken, Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri Ersoy da yazdığı takdim yazısında çalışma ile ilgili “Muhtelif sebeplerden ötürü önemli bir kısmı âtıl vaziyette kalan, kiliseye dönüştürülen ve günümüze ulaşamayan bu eserleri tespit etmek, mimarî envanterimize dâhil etmek ve bu zenginliği gelecek nesillere nakletmek, tarihimizin omuzlarımıza yüklediği önemli bir sorumluluktur.” ifadelerini kullanıyor.

Üç cildi de YTB’nin kurumsal internet sayfası ve Dijital Kültür Platformu’nda erişime açık bulunan çalışmanın önsözünde, ayakta kalabilen az sayıda mimarî eserin dahi Türk medeniyetinin Osmanlı döneminde ulaştığı seviyeyi gösterdiğini söyleyen YTB Başkanı Sayın Abdullah Eren ise, ayrıca söz konusu eserin Osmanlı mimarî mirasının bizim için hüzünlü bir alanını konu aldığını da sözlerine ekliyor.

“Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri”nin ikinci baskısının, Türk ve dünya akademisine katkı sunması da bekleniyor.